بررسی ارتباط خاصیت آب‌گریزی با گونه‌های درختان جنگلی، مخازن کربن آلی خاک و پایداری خاکدانه‌ها (پژوهش موردی: ایستگاه تحقیقات بذر و نهال گونه‌های جنگلی شلمان، استان گیلان)

Authors

Abstract:

سابقه و هدف: خاصیت آب‌گریزی خاک شامل مقاومت خاک در برابر خیسیدگی است که می‌تواند سبب کاهش سرعت نفوذ آب برای چند ثانیه تا ساعت‌ها و یا حتی هفته‌ها گردد. در کنار اثرات سوء آب‌گریزی خاک در پژوهش‌های علمی، به نقش مثبت آن در بسیاری از پدیده‌ها از قبیل ساختمان خاک نیز اشاره شده است. در حالی که بسیاری از مطالعات مواد آلی خاک را به عنوان منشاء شیمیایی آب‌گریزی معرفی می‌کنند، اما برخی دیگر عدم ارتباط معنی‌دار میان این دو صفت را گزارش کرده‌اند. به نظر می‌رسد شناسایی گروه‌های عاملی آبگریز به جای در نظر گرفتن کل توده کربن آلی خاک به کمک روش‌ جداسازی مخازن کربن آلی بر اساس ذرات تشکیل دهنده خاک بتواند اطلاعات با‌ارزشی را در رابطه با میزان و منشاء آب‌گریزی خاک ارائه دهد. لذا تحقیق حاضر جهت بررسی ارتباط مخازن مختلف کربن آلی با خاصیت آب‌گریزی خاک و همچنین نظر به مطالعات اندک صورت گرفته در خصوص نحوه تأثیر آب‌گریزی خاک بر ساختمان خاکدانه‌ها طراحی و به مرحله اجرا درآمد. مواد و روش‌ها: نمونه‌هایی از اعماق 5-0، 10-5 و20-10 سانتی‌متری از خاک تحت پوشش گونه‌های درختی شامل کاج تدا (Pinus taeda)، دارتالاب (Taxodium distichum)، ارس (Juniperus polycarpos)، توسکا (Alnus glutinosa)، بلوط بلندمازو (Quercus castaneifolia) و سفیدپلت (Populus caspica) جمع‌آوری گردید. در این نمونه‌ها مخازن کربن آلی به تفکیک ذرات اولیه خاک، میزان آب‌گریزی، اسیدیته و میانگین وزنی قطر خاکدانه اندازه‌گیری و پس از تجزیه واریانس دوطرفه، داده‌ها بر اساس متغیرهای مستقل(گونه درختی و عمق) در قالب طرح کاملا تصادفی با آرایش فاکتوریل مورد آنالیز آماری قرار گرفته و جهت بررسی وضعیت ارتباط میان صفات مورد اندازه‌گیری از همبستگی پیرسون استفاده گردید. یافته‌ها: نتایج اولیه بیانگر تأثیر گونه‌های درختی و عمق بر میزان خاصیت آب‌گریزی خاک و صفات اندازه‌گیری شده مورد بررسی می‌باشد. بیشترین زمان‌های ثبت شده برای وضعیت آب‌گریزی خاک در ضخامت 5-0 سانتی متری ثبت شد. از میان گونه‌های مورد بررسی، کاج تدا، دارتالاب و ارس دارای بیشترین تنوع کلاس‌های آب‌گریزی بودند به طوری که نمونه‌های با زمان آب‌گریزی بیش از یک ساعت صرفاً در لایه 5-0 سانتی متری و در خاک تحت پوشش کاج تدا و دارتالاب به ترتیب با مقادیر 33/13 و 33/3 درصد نمونه‌های جمع آوری شده مشاهده گردید و کمترین آن در نمونه‌های درختان سفیدپلت، توسکا و بلوط اندازه‌گیری شد. با افزایش عمق خاک، زمان آب‌گریزی در تمامی گونه‌ها کاهش یافت به گونه‌ای که 22/82 درصد از کل نمونه‌های جمع آوری شده از عمق 20-10 سانتی‌متری دارای زمان آب‌گریزی 5-0 ثانیه بودند. علی‌رغم وجود همبستگی میان کربن آلی کل و آب‌گریزی (r=0.19, P نتیجه‌گیری: وجود همبستگی معنی‌دار میان آب‌گریزی با میزان کربن آلی جزء شن بیانگر تجمع ترکیبات کربنه آب‌گریز در جزء شن بوده لذا این بخش از کربن آلی کنترل کننده میزان آب‌گریزی خاک محدوده مورد مطالعه می‌باشد. با این وجود کاهش پ‌هاش خاک و همچنین درجه پوسیدگی مواد آلی می‌تواند بر کیفیت ماده آلی خاک اثر گذاشته و متعاقب آن منجر به کاهش خاصیت آب‌گریزی خاک گردد. علیرغم نقش مواد آلی و جزء آب‌گریز آن در تشکیل و پایداری خاکدانه‌ها ولی کیفیت نامطلوب ماده آلی، وجود پ‌هاش پایین و تشکیل خاکدانه‌های کوچک در خاک‌های تحت پوشش درختان سوزنی‌برگ ایجاب می‌کند که در انتخاب درختان سوزنی‌برگ برای پروژه‌های جنگل‌کاری و فضای سبز این موارد در نظر گرفته شود.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

اندازه گیری تغییرات مخازن فعال کربن آلی و برخی از خصوصیات خاک درختان جنگلی شمال ایران (پژوهش موردی: ایستگاه تحقیقات بذر و نهال گونه‌های جنگلی شلمان، استان گیلان)

سابقه و هدف: شناخت تأثیر متفاوت درختان جنگلی بر ویژگی‌های کیفی خاک، دورنمای کنترل سلامت خاک را در مدیریت‌های پایدار متصور میسازد و می‌توان ترمیم و رفع آسیب‌های وارده بر اکوسیستم‌های طبیعی را از طریق انتخاب صحیح گونه‌های درختی مدیریت نمود. در این پژوهش به منظور انتخاب گونه‌های درختی مناسب جنگل‌کاری، ایستگاه تحقیقات بذر و نهال گونه‌های جنگلی شلمان استان گیلان به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب و م...

full text

ارائه پروتکل محاسباتی و شبیه‌سازی برای پایش مخازن کربن آلی خاک (مطالعه موردی: پارک جنگلی نور)

سابقه و هدف: با توجه به سناریوی گرمایش زمین به عنوان بزرگترین چالش زیست‌محیطی عصر حاضر و اهمیت حفاظت و انباشت هر چه بیشتر موجودی کربن در خاک در قالب بزرگترین مخازن کربن اتمسفری در زمین، پایش بهینه مخازن کربن آلی خاک در بوم‌سازگان‌های جنگلی می‌تواند ابزاری مناسب برای بررسی تغییرات پارامترهای اقلیمی در منطقه علاوه بر مدیریت حفاظتی بهینه بوم‌سازگان‌های مذکور در رابطه با روند تغییرات ذخایر کربن خاک...

full text

تغییرات‌ مخزن کربن آلی خاک در حاشیه‌های مرزی جنگل- شالیزار (پژوهش موردی: پارک جنگلی شهرستان نور)

ذخایر مخزن کربن آلی خاک جنگل نقش مهمی در رابطه با کاهش اثرات تغییر پارامترهای اقلیمی و مقدار تولیدات زی‌توده‌های گیاهی ایفا می‌کند و تبدیل کاربری اراضی جنگلی سبب هدررفت این ذخایر می‌شود. در پژوهش پیش‌رو روند تغییرات ذخایر مخزن کربن آلی خاک از داخل جنگل به سمت داخل شالیزار مجاور آن بررسی شد. دو بخش 10 هکتاری مجزا در پارک جنگلی نور با تیپ پوشش گیاهی مشابه (پلت- انجیلی) در مجاورت زمین‌های کشاورزی ...

full text

اثر تراکم درختان بر استقرار نهال در تودۀ جنگلی کاج تدا (مطالعۀ موردی: پیلمبرا، گیلان)

برای بررسی اثر مقدار انبوهی درختان بر استقرار نونهال و تحول تودۀ همسال به ناهمسال درجنگل کـاج تــــدا، پهنه‌ای به مساحت حدود 5/1 هکتار انتخاب و تحقیق در چارچوب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تیمار مقدار انبوهی تنک، نیمه‌انبوه و انبوه به‌ترتیب با 5، 20 و 25 مترمربع رویۀ زمینی یا سطح مقطع برابرسینه در هکتار در چهار تکرار (درکل 12 پلات 1000 مترمربعی به اضافۀ حاشیه) به‌مدت 5 سال (84 تا 89) اجرا شد....

full text

استفاده از روش رزونانس مغناطیسی هسته 1H و 13C در مطالعه کربن آلی خاک تحت پوشش درختان جنگلی

Soil organic matter is the largest source of organic carbon in the soil surface which played an enormous role in restoring balance, environmental sustainability, soil elements and climatic conditions. Organic materials influence physical, chemical and biological properties of soil and thus soil fertility directly and indirectly. The amount, type and composition of organic matter are different i...

full text

مقایسه تأثیر جنگل‌کاری صنوبر و توسکا بر ویژگی‌های کیفی خاک و ذخیره کربن آلی (مطالعه موردی: ایستگاه تحقیقات صنوبر صفرابسته، استان گیلان)

از آنجا که نوع پوشش گیاهی بر ذخیره کربن آلی خاک و خصوصیات کیفی خاک تأثیر بسزایی دارد، بنابراین به­‌منظور بررسی این تأثیر دو منطقه با جنگلکاری 14 ساله خالص صنوبر و توسکا، هرکدام در سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی صنوبر صفرابسته استان گیلان مطالعه شد. برای نیل به اهداف این تحقیق در هر تکرار نیمرخ­های خاک حفر و خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی در آنها مطابق روش­های استاندارد مطالعه و ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 7  issue 1

pages  71- 86

publication date 2017-03-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023